Wat is geweldloos communiceren?
Als mens zijn we geen eiland. We moeten dus met elkaar communiceren en net daar knelt het schoentje vaak. Hoe slagen we erin om te communiceren op een zodanige manier dat de ander echt begrijpt wat we bedoelen zonder zich aangevallen te voelen? Hoe voorkomen we ruis op onze communicatielijnen? Niet evident.
In deze blog gaan we niet zozeer stilstaan bij de klassieke manieren van ruis voorkomen, maar nemen we de benadering van de geweldloze communicatie onder de loep. Misschien heb je er al van gehoord of misschien ken je het onder de term van verbindende communicatie? Beide hebben als doel ervoor te zorgen dat de boodschap die je brengt duidelijk is en niet verloren gaat zonder dat je daarbij jezelf of de ander schaadt.
Geweldloze communicatie is een concept dat ontstaan is in de jaren 90 van de vorige eeuw onder impuls van Marshal Rosenberg. Het is een voornamelijk verbale manier van communiceren waarbij empathie, mededogen en respect voor jezelf en anderen centraal staan. Dit zorgt voor positievere relaties en duurzame samenwerking. Een van de inspirators voor Rosenberg was Ghandi, vandaar dat hij ook spreekt over ‘geweldloos’. De bedoeling is immers om krachtige boodschappen – die niet steeds positief van inhoud zijn – op een zodanige manier te brengen dat ze aankomen zonder dat er conflicten ontstaan..
Geweldloze communicatie doet beroep op het feit dat iedereen verantwoordelijk is voor zijn eigen gedachten, gevoelens, behoeften en acties. Het doel is duidelijke communicatie zonder daarbij te vervallen in een steekspel van schuld geven aan de ander.
Er zijn al heel wat boeken over geschreven en trainingen rond geweldloze communicatie duren vaak meerdere dagen. Het is dus niet haalbaar om alle theorie en elk detail in deze blog te verwerken. We laten je proeven van geweldloze communicatie via een voorbeeld.
Context
je puberzoon van 18 komt om 3.30 ’s nachts thuis van de fuif ipv om 2.00 uur zoals afgesproken
Je kan hier op verschillende manieren op reageren afhankelijk van of je interpreteert, hoe je je gevoel laat meespelen, weet wat je eigen onderliggende behoefte is en of je op een constructieve (verzoekende) dan veeleer eisende manier in communicatie gaat.
Als eerste is het belangrijk is dat je niet dadelijk gaat interpreteren/evalueren maar enkel en alleen observeert en vandaaruit communiceert.
Observatie: mijn zoon is anderhalf uur te laat thuis van de fuif.
Interpretatie: mijn zoon kan zich nooit aan de regels houden in het weekend.
Impact op communicatie
Ongetwijfeld zal het gesprek anders verlopen als je als (bezorgde) ouder vraagt aan je zoon: hoe komt het dat je anderhalf uur te laat bent, tegenover dat je dadelijk gaat stellen: zie je wel je bent weer anderhalf uur te laat, je kan je niet aan de regels houden.
Tip: een goede manier om te controleren of je een observatie of evaluatie/interpretatie hebt gedaan is jezelf afvragen: Wat heb ik nu eigenlijk gezien of gehoord?
Ook is het belangrijk om verantwoordelijkheid te nemen voor je gevoel. De manier waarop jij reageert op een trigger van anderen bepaalt je gevoel. De ander is nooit de oorzaak van gevoel.
Je bent aan het discussiëren met je puberzoon na zijn thuiskomst en hij gooit je in het gezicht “jij denkt altijd alleen maar aan jezelf en niet aan mij”. Deze trigger kan op diverse manieren een impact op jou
- 1. Je vat het persoonlijk op: “Ik denk echt te weinig aan mijn zoon”.
- 2. Je vecht terug: “Ik denk te weinig aan jou, nou zeg jij denkt nooit aan mij”
- 3. Je denkt na over je eigen gevoel en behoefte : “Ik hoor je zeggen dat ik alleen aan mezelf denk, dat kwetst me wel want eigenlijk zou ik graag hebben dat je ziet dat ik een goede moeder/vader probeer te zijn”.
- 4. Je houdt rekening met de gevoelens en behoeften van je puberzoon en zegt iets in de zin van: “Voel je je beknot in je groei naar zelfstandigheid omdat ik je grenzen opleg en daardoor vooral aan mezelf lijk te denken?”.
In dit laatste voorbeeld hou je rekening met de levensfase waarin je zoon zit en de voornaamste ontwikkelingstaak die hij daar heeft, namelijk loskomen, van de ouders en op eigen benen gaan staan.
Impact op de communicatie
Het spreekt voor zich dat afhankelijk van hoe je de trigger laat binnenkomen, je een ander gesprek zal voeren. En hoe iets binnenkomt, is je eigen verantwoordelijkheid. In de 3de en vooral in de 4de situatie start je een totaal ander gesprek met je zoon dan wanneer je je een schuldgevoel laat aanpraten (situatie 1) of dadelijk in het verweer gaat (situatie 2).
Ieder mens heeft universele behoeften. Geweldloze communicatie ziet een negatieve emotie als de uiting van een onvervulde universele behoefte. Door hier van uit te gaan, krijg je dadelijk een ander perspectief op communicatie.
Veel voorkomende universele behoeften zijn bv autonomie, respect, (h)erkenning, verbinding, geruststelling, veiligheid…
Belangrijk hierbij is te beseffen dat niet al je noden universele behoeften zijn. Je kan bijvoorbeeld zeggen ik heb een broodje nodig, maar dat is op zich geen universele behoefte. Bij geweldloze communicatie wordt een onderscheid gemaakt tussen universele behoefte en de strategie om aan de behoefte te voldoen. De universele behoefte bij een broodje is: voeding. Een broodje is een strategie om in deze behoefte te voorzien, maar dat kon even goed rijst zijn of een volledig middagmaal…
Laat ons terugkeren naar het voorbeeld waarin je tienerzoon anderhalf uur te laat is ’s nachts.
Wellicht is de universele behoefte ‘geruststelling’ . De strategie hiervoor is “weten waar je zoon is ’s nachts en zorgen dat hij tijdig thuis is”.
Impact op de communicatie
Als je je bewust bent van je universele behoefte namelijk geruststelling en je dit kan uiten naar je zoon bij thuiskomst, krijg je een ander gesprek dan wanneer je hieraan voorbijgaat en dadelijk begint over het feit dat hij je ongerust gemaakt heeft.
Geweldloze communicatie maakt ook een onderscheid tussen verzoeken en eisen. Beide zijn in feite strategieën die ervoor zorgen dat er in een onvervulde behoefte wordt voorzien.
Als we spreken over eisen gaat het vaak over vragen die angst, schuldgevoel, beloning of een andere vorm van manipulatie in zich dragen. Verzoeken zijn echter uitnodigingen aan de ander om aan onze behoefte te voorzien voor zoverre dit kan zonder dat dit in strijd is met hun eigen behoeften.
De volgende principes kunnen helpen om op een duidelijke manier verzoeken te formuleren:
- Maakt het specifiek
- Zeg wat je wilt, niet wat je niet wilt
Opnieuw de tienerzoon: “Is het mogelijk om thuis te komen volgens afspraak en als dit echt niet lukt om een of andere reden, wil je me dit dan laten weten en aangeven wanneer je er zal zijn? Dat gaat er voor zorgen dat ik me meer op mijn gemak voel als je weg bent ’s nachts.”
Impact op de communicatie
Je geeft duidelijk de boodschap wat je tienerzoon kan doen, om jou tegemoet te komen. Je vraagt het ook en eist het niet, waardoor hij dit makkelijker zal doen en niet dadelijk opstandig gaat reageren. Je geeft ook een uitweg als het om een of andere reden echt niet lukt.
Conclusie
Goede communicatie gaat niet enkel over wat je zegt – de inhoud – maar ook over wat andere mensen horen en dat is vaak contextgebonden.
De uitdaging zit er dus in om flexibel te leren omgaan met communicatie, met vallen en opstaan in het besef dat het uiteindelijke doel is door je manier van communiceren betere relaties uit te bouwen en daardoor meer resultaat te boeken.
Ben je na het lezen van deze blog op zoek naar meer? Dan zijn er heel wat boeken waar je je gading kan vinden. De volgende zijn alvast het vermelden waard:
- Geweldloze communicatie. Marshall B Rosenberg ISBN: 9789047703617
- Geweldloos communiceren hoe doe je dat? Marshal Rosenberg ISBN: 9789047706038
- De Giraf en de Jakhals in ons. Justine Mol. ISBN: 9789088503870
Copywriter: Ria Plasschaert
Redactie: Inge Bleyweert
